Jongeren in de val door piramidespel: overheid doet niets

Steeds meer jongeren worden op social media benaderd door leden van het omstreden bedrijf IM Academy met de vraag of zij veel geld willen verdienen.

Een redacteur van Zeist.NU nam de proef op de som en ging in op een uitnodiging via social media om te ontdekken of deze beweringen kloppen.

Online cursusplatform

IM Mastery Academy profileert zich als een online cursusplatform dat opleidingen aanbiedt in onder andere online trading. Ze opereren ook wel onder de minder bekende naam Innovaters Club. Het bedrijf vindt zijn oorsprong in Amerika. Chris Tery en zijn vrouw Isis Tery uit New York richtten samen het bedrijf op in 2013. Aanvankelijk richtte IM Academy zich op onderwijs over investeren in de financiële markt, maar sindsdien heeft het zijn aanbod uitgebreid met leermodules over bijvoorbeeld sociale media en e-commerce.

IM Academy is inmiddels actief in vele landen over de hele wereld. Jongeren werven nieuwe leden via social media met video’s van dure auto’s en luxe vakantiebestemmingen. Daarnaast sturen leden regelmatig via social media een privébericht naar mensen die zij niet persoonlijk kennen, met een vage uitnodiging voor een meeting over het vergroten van je inkomen.

Onze ervaring met IM Academy

Een redacteur van Zeist.NU krijgt van een vreemde zo’n privébericht via Instagram. Het is een uitnodiging om naar een cursus in Breukelen te komen op Eerste Pinksterdag. De exacte aard van deze bijeenkomst wordt niet direct duidelijk, maar een telefoongesprek volgt waarin termen als ‘crypto’, ‘e-commerce’ en ‘mindset’ vaak vallen. De uitnodiging klinkt vrijblijvend en de toon is vriendelijk.

Eenmaal aangekomen in een bedrijfspand op een verder uitgestorven industrieterrein, wordt hij vriendelijk verwelkomd door de 18-jarige Mario* en de 25-jarige Thomas*. Hij wordt apart genomen voor een presentatie over crypto-handel, het verkrijgen van een succesvolle mindset en het vergroten van inkomstenstromen.

Tijdens de meeting worden veel citaten aangehaald, zoals die van Jim Rohn, een Amerikaans motivational speaker: “You are the average of the five people you spend the most time with.” Ook het boek ‘Rich Dad Poor Dad’ van Robert Kiyosaki wordt vaak benoemd, dat over het vergaren van financiële onafhankelijkheid gaat. De boodschap is om je te omringen met succesvolle personen, niet voor een baas te gaan werken en te investeren in de handel van crypto & valuta’s, ook wel forex genoemd.

Vervolgens wordt een promotievideo van een trip naar Kroatië getoond, waarin grote groepen mensen juichen voor sprekers op een podium. Onze redacteur wordt een reis naar Mexico beloofd, inclusief verblijf in een vijfsterrenhotel. Hij moet dan wel eerst een jaar lid zijn. Leden van IM Academy hebben altijd een mentor waar ze “dag en nacht” bij terecht kunnen voor vragen. Op de vraag hoeveel mentoren er zijn, komt het onduidelijke antwoord: “Dat weet ik niet precies, het zijn er veel” aldus Thomas.

Video van IM Academy, bijeenkomst in Barcelona (2022):

Druk

Na een zit van anderhalf uur wordt er meteen op aangedrongen om een lidmaatschap af te sluiten voor $250 per maand. Toen duidelijk werd dat onze redacteur niet direct wilde instappen, werd hij flink onder druk gezet. Thomas bleef aangeven dat het geen zin had om na te denken, omdat dit “de uitkomst niet zou veranderen.” Het zou immers niks uitmaken of je nú zou starten of pas over een week.

Net voor vertrek wordt er nog een rondleiding gegeven door het kantoor. In de kantine zitten jongeren van 18 tot 25 jaar, bij wie een gemeenschappelijke denkwijze opvalt: ze zijn allen op zoek naar een vorm van succes, passen vaak naar eigen zeggen niet in het reguliere schoolsysteem, en willen een andere koers varen dan de meeste mensen.

Glanzend verhaal, duistere onderlaag

Hoewel het concept van het aanbieden van educatieve inhoud en het creëren van een community legitiem lijkt, blijkt dat bij dit bedrijf het werven van nieuwe leden vaak belangrijker is dan de cursussen zelf. Dit werven wordt ‘netwerkmarketing’ of ‘multilevelmarketing’ genoemd. Met het aandragen van nieuwe leden kun je geld verdienen. En niet zomaar wat: zodra je twee nieuwe leden aandraagt, wordt je lidmaatschap gratis. Draag je drie of meer leden aan? Dan ga je geld verdienen.

Claudia Gross, docent aan de Radboud Universiteit, waarschuwt voor de gevaren van een piramidespel: “Wat een piramidespel gevaarlijk maakt, is dat de focus op het werven ligt. Alleen mensen in de top verdienen eraan. Wanneer je de belofte krijgt rijk te kunnen worden als je een aantal jaar meedoet en anderen werft, dan zit je toch behoorlijk dichtbij een piramidespel.”

Oud-leden

Veel jongeren raken verstrikt in het systeem en verliezen niet alleen hun geld, maar ook sociale contacten. Omroep Brabant sprak in 2023 met oud-leden van IM Academy die anoniem wilden blijven. Zij vertelden dat ze in hun tijd bij de Academy veel leerden over presenteren, leiderschap en handelen in cryptomunten. Maar doordat de focus steeds meer op netwerkmarketing kwam te liggen, besloten ze uiteindelijk toch te stoppen. Een oud-lid vertelde: “In principe is het een piramidesysteem, maar dat wordt natuurlijk niet gezegd.”

Een ander oud-lid vertelt: “In die periode draaide alles om IM. Mijn ouders en vrienden liet ik links liggen. In het begin denk je ergens bij te horen en belangrijk te zijn. Aan het begin ben je ook belangrijk, want je levert wat op. Als je vervolgens niet nieuwe leden aanlevert denken ze gewoon: voor jou 10 anderen. Daar heb ik me in vergist. Ik dacht dat ik vrienden gemaakt had in die onderneming. Maar ik spreek ze niet meer.”

Multilevelmarketing of piramidespel?

Multilevelmarketing (MLM) en piramidespellen worden soms door elkaar gehaald, maar er zijn belangrijke verschillen. Bij MLM krijgen verkopers een vergoeding voor de verkoop die zij zelf realiseren en soms ook voor de verkoop van andere verkopers die zij aanbrengen. Dit model is legaal zolang het hoofdzakelijk gericht is op de verkoop van een daadwerkelijk product of dienst. Bij een piramidespel is het voordeel dat een deelnemer probeert te behalen, geheel of gedeeltelijk afhankelijk van de inleg van nieuwe deelnemers die later instappen. Dergelijke activiteiten worden beschouwd als kansspellen en zijn verboden in Nederland.

De rol van de overheid

Verschillende media in binnen- en buitenland hebben aandacht besteed aan de handelspraktijken van IM Academy en de overheid opgeroepen om het aan te pakken. In België is het bedrijf veroordeelt voor oplichting en voor het organiseren van een piramidespel. In Spanje zijn leden opgepakt. Nederlandse kamerleden, waaronder die van BBB, GroenLinks en PvdA, hebben in 2023 opgeroepen tot overheidsingrijpen om de activiteiten van IM Academy een halt toe te roepen.

Om in Nederland financieel advies te mogen geven is een vergunning nodig van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Zij geven bij onze redactie aan dat IM Academy geen vergunning heeft. De AFM geeft verder aan bekend te zijn met de handelspraktijken van IM Academy en waarschuwingen van buitenlandse instanties op hun site over te nemen. Ze raden gedupeerden aan aangifte te doen. Volgens de Kamerleden is alleen een waarschuwing niet voldoende om consumenten te beschermen; strengere handhaving is noodzakelijk.

Claudia Gross geeft aan: “De wetgeving is niet sterk genoeg. Dat heeft mede te maken met de internationalisering van bedrijven. Ze kunnen het hoofdkwartier in bijvoorbeeld Dubai hebben en in andere landen online actief zijn. Het is voor de autoriteiten heel moeilijk om grip op te krijgen. Er zou één autoriteit moeten komen die verantwoordelijk is voor dit soort multilevelmarketing. Er is te weinig kennis, overzicht en niemand is echt verantwoordelijk.”

IM Academy: verleidelijke beloftes, bittere realiteit

IM Academy beweegt zich in het schimmige grensgebied tussen legale multilevelmarketing en een illegaal piramidespel. Terwijl de belofte van snelle rijkdom verleidelijk is, blijkt de realiteit vaak anders. Jongeren raken verstrikt in een web van misleiding en verliezen niet alleen geld, maar soms ook hun sociale netwerk.

Heb jij ervaring met IM Academy of een vergelijkbaar bedrijf en wat vind je ervan dat dit soort bedrijven hun gang kunnen gaan in ons land? 

*Namen zijn gefingeerd om privacyredenen.

Heb je dit artikel al gelezen? Fiets naar je Werk-dag in de regio.

Bronvermelding:

Omroep Brabant – Omstreden ‘piramidespel’: minister moet ingrijpen vinden Kamerleden
IM Academy – Home
Innovaters Club – Home
Rijksoverheid – Kamerbrief over de handelspraktijken van de IM Academy
Bloomberg Originals YouTube – The Trading Guru and His Money-Losing Disciples
Autoriteit Financiële Markten – Mail van AFM